نذري از منظر بهداشت و تغذيه

نذر کردن به مناسبت هاي مذهبي متعدد با فرهنگ ديني ما رابطه اي مستحکم و طولاني مدت دارد. ماه مبارک رمضان از ايامي است که نذرهاي زيادي در آن ادا مي شود. بيشتر اين نذري ها به صورت طبخ غذا و پخش آن در ميان مردم انجام مي شود. با توجه به اينکه اين غذاها بين افراد زيادي توزيع مي شوند، در صورت رعايت نکردن اصول بهداشتي مي توانند سبب گسترش بيماري هاي واگيردار و يا مسموميت هاي غذايي بين مصرف کنندگان شوند.
درصورتي که با اجراي موارد ساده مي توان با تهيه غذاي سالم چه از نظر بهداشتي و چه از نظر تغذيه اي به حفظ سلامت کساني که اين غذاها توسط آنها مصرف مي شود توجه نشان داد و از اين طريق نذر خود را به معني واقعي ادا کرد. توجه به اين مورد به خصوص هنگامي که اين ايام در فصول گرم سال قرار مي گيرند مهم تر است. از سوي ديگر بيماري هاي غيرواگير شايع مانند بيماري هاي قلبي- عروقي در جامعه مي توانند تحت تأثير مصرف اين غذاها قرار بگيرند.
مناسب ترين ظروف براي توزيع غذاهاي نذري، ظروف يکبار مصرف با پايه گياهي و تجزيه پذير و در درجه بعد ظروف سلولزي هستند و استفاده از مابقي ظروف يکبار مصرف براي توزيع غذاهاي سرد بلامانع است. مطابق اعلام اداره استاندارد، وجود مونومرهاي آزاد در ظروف يکبار مصرف PVC عامل خطرناکي براي سلامتي انسان مي باشد. مونومرها واحدهاي سازنده پليمرها هستند، پليمرها خنثي بوده و مشکل ساز نيستند، اما اشکال کار در اين است که معمولاً در فرايند تهيه پليمرها مقداري مونومر باقي مي ماند. اگر درون اين ظروف آب جوش يا غذاي داغ مانند آش ريخته شود، مونومرهاي سمي و يا مواد پلاستيکي «لايزر» که به منظور جلوگيري از شکنندگي در اينگونه ظروف به کار مي روند آزاد شده و وارد بدن مي شوند که مي توانند با تحريک و تأثير بر آنزيم ها و سلول هاي بدن، منجر به بروز سرطان هاي مختلف و عوارض ناگوار در مصرف کننده شوند.
در همين راستا وزارت بهداشت مردم را به رعايت اصول و نکات بهداشتي زير در نذري دادن دعوت کرده است که به صورت خلاصه به آنها اشاره مي شود:
توزيع مواد غذايي پخته شده فقط به صورت گرم و تازه صورت پذيرد و در تهيه غذا از روغن با ترانس پايين و ترجيحاً مايع و نيز نمک يددار تصفيه شده استفاده شود.
در طبخ غذاها تا حد امکان از چربي و قسمت هاي چرب گوشت استفاده نشود، براي مثال از دنبه در طبخ خورش ها استفاده نگردد. شيرين کردن زياد شربت ها و نوشيدني ها از جمله مواردي است که براي مبتلايان به بيماري هاي مزمني چون بيماري هاي قلبي-عروقي ممکن است مشکلاتي را به وجود بياورد؛ به خصوص اينکه اعتقاد مردم نسبت به متبرک بودن اين غذاها باعث مي شود که در بسياري از موارد افراد ياد شده، پرهيز غذايي خود را در اين مورد بشکنند و رژيم معمول خود را در اين روزها انجام ندهند. ظروف طبخ غذا در سلامت غذا بسيار مؤثر هستند و بايد سعي شود از ظروف مسي استفاده نگردد. انواع ظروف استيل گزينه سالمي براي طبخ غذا هستند.

دام و طيور مورد مصرف را از مراکزي تهيه کنيد که تحت نظارت مراکز بهداشتي هستند.
روغن موردنياز را تنها از انواع روغن مايع(روغن مايع معمولي و روغن مايع مخصوص سرخ کردن) خريداري نماييد.
سنگ نمک اغلب داراي ناخالصي هاي زيادي است که براي کبد و کليه زيان آور مي باشد، بنابراين نمک مورد نياز را تنها از انواع نمک هاي يددار تصفيه شده تهيه کنيد.
در مورد تهيه غذا، تا حد امکان از سرخ کردن غذاها اجتناب نماييد. در مواردي که نياز به سرخ کردن مواد غذايي وجود دارد، فقط از روغن مايع مخصوص سرخ کردن استفاده کنيد. تا حد امکان از مصرف دنبه گوسفند براي سرخ کردن مواد اوليه خودداري نماييد.
به طور کلي غذاها را به صورت کم چرب تهيه کنيد؛ مثلاً پوست و چربي مرغ يا چربي قابل رويت گوشت را پيش از طبخ جدا نماييد.
از مصرف زياد روغن در تهيه غذاها خودداري کنيد. استفاده از غذاهاي آبپز و يا کبابي در اين مورد بهتر است.
در پخت مرغ و انواع گوشت چه به صورت آبپز و چه به صورت کبابي دقت نماييد که کاملاً پخته شوند تا از انتقال بيماري هاي واگير جلوگيري به عمل آيد.
براي تهيه انواع خورش ها، سبزي هاي مصرفي از قبيل کدو، بادمجان، کرفس و سبزي قورمه را با روغن کم و به مدت کوتاه تفت دهيد.
در طبخ کباب کوبيده از گوشت کم چرب استفاده کنيد و توجه داشته باشيد که تمام قسمت هاي آن به طور يکنواخت مغزپخت شوند.
از آنجا که نقش مهم و مؤثر سبزي ها در پيشگيري از ابتلا به بيماري هاي قلب و عروق، سرطان، بيماري هاي گوارشي و غيره به اثبات رسيده است، غذاهاي مختلفي که حاوي سبزي هستند، طبخ نماييد، به عنوان مثال تهيه غذاهايي مثل لوبياپلو، باقلاپلو، شويدپلو، عدس پلو، استامبولي و... به منظور افزايش مصرف انواع سبزي و حبوبات توصيه مي شود.
در صورت استفاده از حبوبات و مواد اوليه اي که امکان وجود سنگ در آنها هست، يا از انواع پاک شده استفاده نموده و يا آنها را به دقت پاک کنيد.

از تهيه انواع سالاد حاوي سس زياد اجتناب نماييد.
با توجه به نقش نمک در افزايش فشار خون، از حداقل مقدار نمک در طبخ غذاها استفاده کنيد.
آبگوشت را به صورت پرچرب تهيه ننماييد.
از استفاده زياد از شکر در تهيه شله زرد، انواع شربت ها و نذري هاي شيرين خودداري کنيد.
به جاي قند و شکر براي مصرف چاي از کشمش و خرما استفاده نماييد. چنانچه نذر شما توزيع شير است، از شيرين کردن آن خودداري کنيد.
به مقدار مورد نيازتان غذاي نذري دريافت نماييد. از دريافت مقادير بيشتر از نياز که در نهايت مجبور به دور ريختن آن مي شويد، خودداري کنيد.
باقيمانده غذاها را در يخچال و سردخانه نگهداري نماييد و از گرم کردن چند باره آنها خودداري کنيد.
آش ها از بهترين غذاهايي هستند که به عنوان نذري تهيه مي شوند، البته به شرط اينکه يک وجب روغن روي آنها نباشد!
سعي کنيد توزيع ميوه را هم به عنوان يکي از مواد غذايي که مي شود نذر کرد در نظر بگيريد.
چنانچه براي سرو غذا، چاي و نوشيدني از ظروف يکبار مصرف استفاده مي نماييد، به بهداشتي بودن آنها توجه کنيد.
منبع:نشريه ي دنياي تغذيه، شماره 99
/ع